اهمیت و ضرورت تحقیق
با توجه به فاصله ی بسیار طولانی که جامعه ی امروزی با عصر رسالت و امامت ائمه اطهار (ع) دارد ضرورت یادآوری و بررسی سیره ی عملی و رفتاری آنها در ادوار مختلف زندگی آن بزرگواران امری اجتناب ناپذیر است .بررسی جنبه های مختلف زندگی آن پیشوایان معصوم در امور مخلفی چون سیاسی، اقتصادی، فرهنگی، اخلاقی و.. امری لازم وحیاتی است تا با کمک از سیره ی اخلاقی و اجتماعی آنها بتوان بسیاری از مسائل و مشکلات اخلاقی و… را در دنیای امروزی را برطرف ساخت.
مروری بر مطالعات انجام شده
در رابطه با سیره ی اخلاقی امام رضا (ع) کتب و مقالات متعددی تالیف شده است. اما کتب و مقامات بسیاری که اینجانب مورد مطالعه قرار دادم همه جوانب و خصوصیات اخلاقی ایشان از قبیل اخلاق فردی و خانوادگی، اجتماعی و سیاسی را به طور کامل و یک جا مشاهده نکرده ام. لذا در اکثر کتب مطالعه شده بیشتر به جنبه ی سیاسی زندگانی امام رضا (ع) پرداخته شده است. از جمله کتاب تحلیلی از زندگانی امام رضا (ع) از محمد صادق عارف که این کتاب به 2 بخش گسترده تقسیم می شود که تنها در صفحات محدودی از بخش اول به بعد اخلاقیات ایشان آن هم از نظر فردی و اجتماعی پرداخته شده و در ادامه آن و بخش دوم منحصر به زندگانی فکری و سیاسی ایشان می شود.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول: طرح تحقیق
1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………..
2- اهمیت و ضرورت ……………………………………………………………………………………
3- پیشینه ی تحقیق ………………………………………………………………………………………
4- اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………..
5- روش تحقیق ……………………………………………………………………………………………
6- محدودیت های تحقیق و پیشنهادات ……………………………………………………………
7- معانی لغوی واژه ها ………………………………………………………………………………..
فصل دوم: یافته های تحقیق
بخش اول: اخلاق فردی ……………………………………………………………………………….
مقدمه ………………………………………………………………………………………………………….
1- عبادت ……………………………………………………………………………………………………
2- سخاوت ………………………………………………………………………………………………….
3- زهد و پرهیزگاری …………………………………………………………………………………..
4- ادب ……………………………………………………………………………………………………….
5- صبر و استقامت……………………………………………………………………………………….
بخش دوم: اخلاق سیاسی…………………………………………………………………………….
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………..
1- مسئولیت پذیری……………………………………………………………………………………….
2- رعایت امانت……………………………………………………………………………………………
3- التزام به تعهدات……………………………………………………………………………………….
4- برخوردهای مودبانه با دستگاه حاکم …………………………………………………………
الف- عمل به سیره ی پیامبر اکرم…………………………………………………………………..
ب- موعظه……………………………………………………………………………………………………
1- رهنمودهای اخلاقی امام به مامون……………………………………………………………..
2- رهنمودهای اخلاقی امام به شیعیان…………………………………………………………….
3- احقاق حقانیت امور در حوزه ی سیاسی……………………………………………………..
بخش سوم: اخلاق خانوادگی………………………………………………………………………..
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………..
1- محبت و مهرورزی با اعضای خانواده
2- محبت به خدمتکاران و غلامان……………………………………………………………………
3- تامین مخارج زندگی………………………………………………………………………………….
بخش چهارم: اخلاق مردمی………………………………………………………………………….
مقدمه…………………………………………………………………………………………………………..
1- حسن خلق نسبت به دیگران……………………………………………………………………….
2- همدلی امام (ع) با توده ی مردم………………………………………………………………….
الف- ناکامی مامون در سیاست های عوام فریبانه…………………………………………….
ب- تلاش امام (ع) در جهت اعتلای اسلام…………………………………………………………
فصل سوم:
جمع بندی و نتیجه گیری……………………………………………………………………………….
فهرست منابع و مآخذ ……………………………………………………………………………………………..
فصل اول
کلیـات
شهر مقدس مشهد در برهه ای مغفول از حکمت و فلسفه و در خلأ عالمان متعمق و حکیم ، مواجه بروز افکار حادّ و خصمانه در مبارزه با حکمت شد ، چهره فلسفه ستیزان عنوان گرفته از عالمانی شد که خود را تنها وارث علم و دانش نبوی و طریقه سلوک علمی و عملی خود را انحصارا برگرفته از متن دین و معارف ناب اهل بیت عصمت و طهارت میدانستند و هر گونه تفسیر و برداشت خود را از آیات و روایات صرفا عین مراد شریعت و دین قلمداد می کردند .
این بزرگان چنان خصومت زایدالوصفی با روش های فلسفی و عرفانی در قلمرو تفکر دینی ابراز می داشتند که تنها وجه ممیز خود را با سایر عالمان دینی که به تعمق و تفکر درباره متون فلسفی دین می پرداختند احیای فلسفه ستیزی و عرفان زدایی توسط استاد و شاگردانش با وجهه مذکور سرگذشت شنیدنی دارد . این سرگذشت توسط یکی از هواداران این مدرسه به کتابت درآمد و در اوایل دهه هفتاد شمسی به نام “مکتب تفکیک” منتشر شد ، البته این طرح گسترده تر از راه و رسم مرسوم و واقع این جریان بی نام تا آن زمان بود و فکر و ایده هایی بود که آن نگارنده برای تبلیغ و ترویج مشی دل داده خود به آن تعلیق کرده بود اما در مشی و مرام بزرگان و سایر همگنان او از اعمال این دقایق و ظرایف نه تنها خبری نیست که بر خلاف آن بسیار واضح ، مطلب وجود دارد . به هرصورت از آن زمان به بعد نام “تفکیک” عنوانی شد تا به این “مدرسه” و پیروانش تشخص بدهد و جمع این عالمان و مشی فکری آنها را نشانه ای باشد .
فـهرست مطالـب
عنوان صفحه
فصل اول
کلیات ……………………………………………………………………………………………………………………….. 4
فصل دوم
2-1- توصیف ………………………………………………………………………………………………………… 11
2-1-1- عقلائیت و خرد ورزی ………………………………………………………………………………. 11
2-1-2- نفی اخباری گری ………………………………………………………………………………………. 12
2-1-3- نفی عقل فلسفی ………………………………………………………………………………………… 13
2-1-4- مفهوم عقل در دیدگاه تفکیک ……………………………………………………………………. 16
2-1-5- کیفیّت پیدایش معرفت ………………………………………………………………………………. 22
2-1-6- ارزش معلومات …………………………………………………………………………………………. 34
2-1-7- فلسفه ستیزی …………………………………………………………………………………………….. 38
نفی فلسفه به صراحت ……………………………………………………………………………………………… 39
استدلال بر تباین کلّی فلسفه و شریعت ……………………………………………………………………… 40
2-1-8- از افراط تا تعدیل ( از فلسفه ستیزی تا فلسفه پذیری ) ……………………………….. 47
2-2- تحلیل ……………………………………………………………………………………………………………. 61
2-2-1- واژه شناسی ……………………………………………………………………………………………….. 61
معرفت شناسی …………………………………………………………………………………………………………. 61
2-2-2- پیشفرضها ………………………………………………………………………………………………….. 62
2-2-3- پیشفرضهای رقیب …………………………………………………………………………………….. 63
2-2-4- لوازم پیشفرضها …………………………………………………………………………………………. 64
2-2-5- نظام بحث …………………………………………………………………………………………………. 65
2-3- نقد وبررسی …………………………………………………………………………………………………… 67
2-3-1- نقد زبانی …………………………………………………………………………………………………… 67
2-3-2- سازگاری درونی ………………………………………………………………………………………… 68
2-3-3- سازگاری برونی …………………………………………………………………………………………. 70
2-3-4- سازگاری با واقع ……………………………………………………………………………………….. 72
منابع و مآخذ …………………………………………………………………………………………………………… 88
مسجد جمعه و آرامگاه شیخ عبدالصمد
در ورای باغستانهای سرسبز مرکز شهر نطنز مناره ای سربفلک کشیده، و گنبدی هرمی شکل در کنار آن توجه هر تازه واردی را به سوی خود معطوف می دارد. این مناره بخشی از مجموعه بسیار نفیس مسجد جمعه و آرامگاه عالم ربانی و عارف روشن ضمیر سده هشتم هجری قمری شیخ نورالدین عبدالصمد اصفهانی نطنزی و سردر خانقاه او می باشد، که قسمتهایی از آن از دستبرد مصون نمانده و در نتیجه زینت بخش موزه های کشورهای بیگانه گردیده است.
این مجموعه که شامل شبستان هشت ضلعی گنبددار مسجد (دارای بخشهای گوناگون) – آرامگاه شیخ نورالدین عبدالصمد – سردر خانقاه و مناره مرتفعی است به استثنای شبستان گنبددار که از بناهای دوره دیلمی است، بقیه مربوط به دوره ایلخانیان مغول می باشند که در فاصله سالهای 704 تا 725 هجری قمری بنا گردیده است.
فهرست مطالب
-بررسی کالیدی خانقاه
خانقاه شیخ احمد جام
خانقاه شیخ عبدالصمد اصفهانی
خانقاه چلبی اوغلو
خانقاه تقی داد
خانقاه تاج الدین
خانقاه شاه نعمت ا… ولی
-ویژگی های معماری خانقاه
-خانقاههای خارج شهر
-بخش های خانقاهها
مشخصات ساختمانی زاویه
خانقاههای اولیه
نخستین خانقاه در ناحیه عبادان
روند تحول بنای خانقاه
رباطها و خانقاههای منطقه بغداد
واژه‌ی رباط و کاربرد آن
نخستین رباط
خانقاههای کشور مصر
خانقاههای ترکیه
خانقاههای منطقه شام
تصوف در خراسان
خانقاههای منطقه‌ی خراسان
تصوف در فارس
رباطهای شیراز
اردبیل
کانونهای خانقاهی
امور اقتصادی خانقاهها
امور فرهنگی خانقاهها
اعمال خانقاهی
آداب و رسوم خانقاهی
بررسی تفصیلی چند خانقاه
آرامگاه شیخ صفی الدین
مسجد جمعه و خانقاه شیخ عبدالصمد
آرامگاه بایزید بسطامی
خانقاه چلبی اوغلو در سلطانیه
پلانها
نگاره ها
مقدمه
امر به معروف و نهی از منکر بعنوان یک امر اجتماعی در موارد گوناگون جنبة ارشادی دارد و از این جهت نیز یک روش تربیتی اساسی است. انسان طبیعتاً ارشاد را بهتر از دستور دادن تحمل می کند. افراد در موارد گوناگون در برابر دستورها مقاومت و گاهی نیز میل دارند برخلاف دستور دیگران عمل کنند. ارشاد تماس دو نفر یا دو گروه را بصورتی انسانی در می آورد. کار مربی یا پدر و مادر نیز اگر جنبة ارشادی داشته باشد مؤثرتر از روشهای دیگر است. در موقع ارشاد مسئله روشنتر مطرح می گردد، جوانب امر مورد مطالعه قرار می گیرد، آثار و نتایج کار پیش بینی می شود، دو طرف تجربیات خود را مطرح می کنند و فرد تحت ارشاد خود متوجه بدی یا خوبی عمل شده و به کاری اقدام یا از انجام کاری خودداری می کند.
امر به معروف و نهی از منکر وقتی بعنوان یک وظیفه تلقی شد هم بصورت انگیزة فردی در می آید و هم آثار اجتماعی دارد. فرد خود درصدد کنترل اعمال خویشتن برمی آید. علاوه بر این، پیش از آنکه دیگران به فرد تذکر دهند او خود به اصلاح وضع خویش اقدام می کند. روی این زمینه فرد در مورد رفتار خود شخصاً احساس مسئولیت می کند و پیش از آنکه دیگران او را بازخواست کنند خود درصدد بازخواست خویشتن بر می آید.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………….. 1
جایگاه امر به معروف در قرآن……………………………………………………………………… 5
اولین وظیفه انبیاء ……………………………………………………………………………………….. 5
گروه ویژه …………………………………………………………………………………………………. 8
جایگاه آمرین به معروف و ناهیان منکر ……………………………………………………….. 10
تاریخچه، اهداف و وظایف کمیته امداد امام خمینی (ره)…………………………………… 14
خط و مشی های اساسی این نهاد………………………………………………………………… 15
گروه های ویژه …………………………………………………………………………………………. 18
سالم سازی محیط……………………………………………………………………………………… 20
ایجاد فرهنگ کار و تلاش …………………………………………………………………………… 22
اندیشه های خطرناک با رنگ دینی ……………………………………………………………….. 23
برنامه اشتغال و خودکفایی مددجویان………………………………………………………….. 27
دگرگونی ارزشها……………………………………………………………………………………….. 29
نقش منکرات در سلب نعمتهای ……………………………………………………………………. 30
زمینه های دگرگونی ارزشهای اسلامی ………………………………………………………… 34
گرایش به فرهنگ بیگانگان…………………………………………………………………………… 35
عیب نهادن بر تعهد و پایبندی به ارزشهای مکتبی …………………………………………. 37
غیر حضوری و مکاتبه ای ………………………………………………………………………….. 38
خدمات فرهنگی و آموزشی………………………………………………………………………….. 40
احیای سرمایه های درونی برای پذیرش امر به معروف و نهی از منکر……………. 43
ارائه خدمات مددکار و مشاوره……………………………………………………………………. 53
عنوان صفحه
اهمیت شیوه ها …………………………………………………………………………………………. 55
برکات اقتصادی امر به معروف و نهی از منکر …………………………………………….. 60
مشارکتهای مردمی، درآمدهای محلی، وجوهات امانی ……………………………………. 62
جشن عاطفه و جشن نیکوکاری …………………………………………………………………… 65
دایره امر به معروف و نهی از منکر …………………………………………………………….. 68
پیگیری مسائل حقوقی و قضایی مددجویان …………………………………………………… 70
توجه کردن به کرامت و ارزش انسان…………………………………………………………… 72
حل نشدن مشکلات اقتصادی ………………………………………………………………………. 75
خدمات حمایتی کمیته امداد طرح مددجوئی ………………………………………………….. 79
طرح شهید رجائی ……………………………………………………………………………………… 81
طرح حمایت از ایتام (طرح اکرام)………………………………………………………………….. 82
اطعام و افطاریه محرومین…………………………………………………………………………… 83
امور بیمه و خدمات بهداشتی و درمانی اقشار نیازمند…………………………………….. 84
خدمات عمرانی تأمین مسکن برای مددجویان ……………………………………………….. 86
طرح بازگشت مهاجرین……………………………………………………………………………….. 88
حمایت از محرومان خارج از کشور …………………………………………………………….. 90
مسائل اقتصادی ………………………………………………………………………………………… 91
برنامه ازدواج فرزندان و خانواده های تحت پوشش……………………………………….. 94
پرداخت و قرض الحسنه …………………………………………………………………………….. 95
نتیجه ……………………………………………………………………………………………………….. 97
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………….. 100
مقدمه
قرآن کریم ،آخرین سروش آسمانی است که پیامبر اکرم (ص)آن را برای بشریت به ارمغان آورده است . این کتاب الهی ،از جهات مختلفی مانند فصاحت و بلاغت ،معارف عالی و قوانین استوار ،خبرهای غیبی و اعجاز علمی و. . . معجزه محسوب می شود . و در باب اعجاز علمی مباحثی چون فیزیک ،شیمی ،علوم پزشکی و . . . در آیات قرآن به چشم می خورد و آنچه در این تحقیق مطرح گردیده است مباحث مربوط به بهداشت جسم انسان است که امروزه از مهمترین شاخه های علوم پزشکی محسوب می شود . آن چه در این راستا قابل توجه است این است که اصولاً بهداشت جسمی و روحی در تعالیم انبیاء جایگاه و شیوه ای داشته است تا آن جا که پیشوایان دینی عقل سالم را در بدن سالم بیان نموده اند .
امروزه بهداشت جایگاه رفیعی در بین علوم پزشکی دارد چرا که توجه به امور مربوط به بهداشت موجب سلامت اقشار مختلف جامعه خواهد شد همه شاخه های متنوعی که در بهداشت امروز مورد مطالعه قرار گرفته است همگی در جهت توسعه سلامت و امنیت افراد قرار گرفته است .
اگر به بهداشت و اصول آن توجه کافی بشود بطور یقین اقتصاد جامعه رونق بخصوصی خواهد گرفت واز ناحیه این عنایت و برنامه ریزی می توان به سمت قله های تمدن و توسعه انسانی قدم برداشت که سلامت و بهداشت جسم و روح زمینه ای برای عبادت و بندگی خداست که خود تکامل انسان محسوب می شود و بشر با آرامش خاطر بهتری می تواند در مسیر رضایت الهی گام بردارد .
در این پژوهش سعی شده است با کمک آیات و روایات بخشی از بهداشت جسم انسان در تعالیم الهی مورد بررسی قرار گیرد ،امید است که مورد رضایت حضرت حق واقع شود.
2- تعریف موضوع و لزوم پرداختن به آن
همیشه و در همه موارد پیشگیری بهتر از درمان است. بهداشت نیز یکی از موارد پیشگیری در بیماری‌ها است. لذا لازم دانسته شد که به بهداشت جسم انسان پرداخته شود تا حداقل با آگاهی از اثر برخی موارد آن، به تندرستی و سلامت جسم کمک شود و با جسم و روح سالم است که انسان می‌تواند به عبادت خداوند بپردازد و از طرفی جلوه‌ای، از جلوه‌های همسویی علم و دین نشان داده شود.
3- مروری بر مطالعات انجام شده
تا آنجا که بنده جستجو کردم در جایی کتاب یا مقاله و یا پایان‌نامه‌ای با این عنوان ندیدم ولی پایان نامه و مقاله در مورد بعضی از بخشهای تحقیق مثل شراب و نماز کار شده بود.
فهرست مطالب
فصل اول: طرح تحقیق…………………………………………………………………………….. 5
1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………. 6
2- تعریف موضوع و لزوم پرداختن به آن……………………………………………………… 7
3- مروری بر مطالعات انجام شده………………………………………………………………… 7
4- اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………….. 7
5- طرح سئوال و فرضیه……………………………………………………………………………… 7
6- روش تحقیق…………………………………………………………………………………………… 8
7- محدودیتها و پیشنهادات………………………………………………………………………….. 9
8- کلید واژه‌ها……………………………………………………………………………………………. 9
فصل دوم: یافته‌های تحقیق…………………………………………………………………… 11
بخش اول: بهداشت فردی…………………………………………………………………………… 12
1- وضو…………………………………………………………………………………………………… 13
مقدمه……………………………………………………………………………………………………….. 13
2- غسل……………………………………………………………………………………………………. 21
الف – غسل جنابت……………………………………………………………………………………… 22
ب – غسل حیض………………………………………………………………………………………… 28
ج- پاداش غسل در روایات………………………………………………………………………….. 29
3-طهارت لباس………………………………………………………………………………………….. 30
اصول پوشش در اسلام……………………………………………………………………………… 31
الف – جنس لباس………………………………………………………………………………………. 31
ب- رنگ لباس……………………………………………………………………………………………. 34
ج – نظافت لباس…………………………………………………………………………………………. 36
بخش دوم: بهداشت غذایی…………………………………………………………………………. 38
1- دعوت به غذاهای طیب…………………………………………………………………………… 40
2- ممنوعیت غذاهای غیربهداشتی………………………………………………………………… 43
الف – مردار………………………………………………………………………………………………. 44
ب – خون …………………………………………………………………………………………………. 47
ج – گوشت خوک……………………………………………………………………………………….. 49
تغذیه و اخلاق……………………………………………………………………………………………. 52
د – ممنوعیت نوشیدن خمر…………………………………………………………………………. 54
معنی لغوی و اصطلاحی……………………………………………………………………………… 54
مراحل برخورد قرآن با شرابخواری…………………………………………………………….. 56
مرحله اول: رزق نیکو ولی استفاده نادرست از آن…………………………………………. 56
مرحله دوم: اشاره به گناه شرابخوار……………………………………………………………. 57
مرحله سوم: نهی از نماز در حالت مستی………………………………………………………. 58
مرحله چهارم: حرمت شراب………………………………………………………………………… 60
آثار و نوشیدن شراب…………………………………………………………………………………. 63
الف – آثار زیانبار روحی و معنوی………………………………………………………………. 64
ب- آثار زیانبار جسمی و مادی……………………………………………………………………. 68
1- دستگاه گوارش…………………………………………………………………………………….. 69
2- دستگاه تنفس………………………………………………………………………………………… 69
3- خون……………………………………………………………………………………………………. 70
4- قلب و رگها…………………………………………………………………………………………… 70
5- عقل و روان………………………………………………………………………………………….. 70
6- نسل…………………………………………………………………………………………………….. 71
بخش سوم: بهداشت جنسی……………………………………………………………………….. 74
1- ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه………………………………………. 75
ممنوعیت آمیزش با زنان در حالت عادت ماهیانه از نظر پزشکی و علمی…………… 77
احکام حائض……………………………………………………………………………………………… 80
2- زنا………………………………………………………………………………………………………. 80
تعریف اصطلاحی……………………………………………………………………………………….. 81
مراحل نکوهش زنا در قرآن………………………………………………………………………… 81
مرحله اول: صفات زنا………………………………………………………………………………… 82
مرحله دوم: وعده‌ی عذاب اخروی………………………………………………………………… 83
مرحله سوم: زنا نکردن جزئی از یک پیمان عمومی………………………………………… 83
مرحله چهارم: مجازات زناکار……………………………………………………………………… 84
برخی از مفاسد زنا…………………………………………………………………………………….. 86
انتشار بیماری‌های آمیزشی در جامعه………………………………………………………….. 87
الف – ایدز…………………………………………………………………………………………………. 89
ب – سفلیس………………………………………………………………………………………………. 90
پ- آتشک یا شانکرنرم ………………………………………………………………………………. 90
ت- گرانوم آمیزشی……………………………………………………………………………………. 91
ث- التهاب مهبل…………………………………………………………………………………………. 91
ج – سوزاک ……………………………………………………………………………………………… 91
روش حکیمانه اسلام در جلوگیری از بیماری‌های آمیزشی……………………………… 93
3- لواط…………………………………………………………………………………………………….. 96
موارد بیان لواط در قرآن……………………………………………………………………………. 97
اول: احکام لواط………………………………………………………………………………………… 104
اسرار معنوی و علمی تحریم هم جنس‌گرایی…………………………………………………. 105
4- استمناء (خود ارضایی = جلق زدن)………………………………………………………… 106
بخش چهارم: بهداشت محیط زیست…………………………………………………………… 110
بخش پنجم: بهداشت روانی………………………………………………………………………. 111
تعریف بهداشت روانی………………………………………………………………………………… 115
فرق شفاء و رحمت……………………………………………………………………………………. 117
قرآن چگونه شفابخش است؟………………………………………………………………………. 117
فصل سوم:…………………………………………………………………………………………….. 121
نتیجه‌گیری………………………………………………………………………………………………… 122
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………….. 123
